Spór z udziałem USA i Iranu a przyszłość MŚ 2026
Iran zapewnił sobie awans na przyszłoroczne mistrzostwa świata jako szósta drużyna na świecie. O ile o sukcesie sportowym tamtejszej reprezentacji mówiło się bardzo dużo, tak w międzyczasie nawarstwiały się dyskusje geopolityczne. W ostatnich tygodniach, a nawet dniach słyszymy o nich niemal cały czas, a kwestią, która prawdopodobnie nie ucichnie w kolejnych miesiącach jest to, gdzie odbędzie się mundial w 2026 roku.
Amerykańskie ataki na irańskie obiekty nuklearne oraz irańska odpowiedź na bazę wojskową USA w Katarze sprawiły, że z piłkarskiego punktu widzenia coraz częściej pojawia się pytanie – czy Iran faktycznie zagra na MŚ 2026? Do jakiego stopnia eskaluje konflikt i czy będzie miał on wpływ na to, co stanie się latem 2026 roku? A może FIFA znajdzie inne rozwiązanie, aby wykluczyć istotność napięć geopolitycznych na piłkę nożną?
Krótkie tło geopolityczne
Stany Zjednoczone wraz z Izraelem są bezpośrednio zaangażowane w działania militarne przeciwko Iranowi. W ostatnim czasie Donald Trump zabierał głos ws. ataków na tamtejsze cele nuklearne, a przy tym wzywał do natychmiastowej ewakuacji Teheranu, ogłaszając “12-dniową wojnę”. Niedługo później zaapelował jednak o zawieszenie broni.
W sieci można znaleźć mnóstwo nagrań czy relacji z momentów, na których widać spadające pociski na kluczowe izraelskie miasta czy amerykańskie bazy. Wątek polityczny w kontekście reprezentacji Iranu jest nieodłączny, ale co istotne, ma to miejsce na rok przed mundialem właśnie m.in. w USA. Pytanie brzmi – w jakim kierunku to podąży i czy będziemy świadkami bezprecedensowych decyzji w kontekście uczestnictwa w turnieju?
FIFA i przepisy dot. wykluczania reprezentacji
W statutach FIFA znajdują się bezpośrednie nawiązania do niezależności poszczególnych federacji. Główne znaczenie mają następujące Artykuły:
- 14(1)(i) i 15(c) – stanowią, że stowarzyszenia członkowskie są zobowiązane do “niezależności i unikania wszelkich form ingerencji politycznej”,
- 4(1) – surowo zabroniona jest “dyskryminacja jakiegokolwiek rodzaju wobec kraju, osoby prywatnej lub grupy osób ze względu na rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne, narodowe lub społeczne”,
- 10 – zgodnie z jego treścią, FIFA (za sprawą Kongresu) ma prawo do zawieszania lub wykluczania stowarzyszeń członkowskich na podstawie rekomendacji Rady.
Mając na uwadze reprezentację Iranu, teoretycznie istnieją trzy konkretne podstawy, które mogą doprowadzić do wykluczenia tej reprezentacji z mistrzostw świata.
- Konflikt zbrojny – na podobnej zasadzie FIFA wykluczyła Rosję po inwazji na Ukrainę w 2022 roku i Jugosławię w latach 90. Jeżeli światowa federacja uzna, że obecne działania Iranu i USA mają znamiona “wojny” lub “poważnego konfliktu międzynarodowego”, może doprowadzić do zawieszenia.
- Ingerencja rządowa – na ten moment działania irańskich władz w kontekście federacji piłkarskiej nie są głównym potencjalnym powodem zawieszenia tej reprezentacji. W przeszłości dochodziło jednak do podobnych przypadków (m.in. Pakistan, Kongo, Meksyk). Niewykluczone, że za “ingerencję” mogą zostać uznane naciski polityczne i restrykcje wizowe USA.
- Prawa człowieka – od dłuższego czasu takie organizacje, jak Amnesty International i Human Rights Watch apelują o wykluczenie Iranu na skutek regularnego łamania praw człowieka. Choć przed MŚ 2022 FIFA nie podjęła takiej decyzji, połączenie tych faktów z obecną sytuacją geopolityczną mogą skutkować jeszcze wyraźniejszymi naciskami ze strony tych organizacji.
W przeszłości dochodziło już do sytuacji, w której dana reprezentacja była wykluczana z MŚ lub eliminacji do mundialu na skutek działań wykraczających poza sport. Poniżej przedstawiono ich przegląd.
| KRAJ | ROK WYKLUCZENIA | GŁÓWNY POWÓD WYKLUCZENIA | ZŁAMANE ZASADY/STATUTY |
| Niemcy i Japonia | 1990 | Działania podczas II wojny światowej | – |
| RPA | 1970-1990 (zawieszona od 1961, wykluczona od 1976) | Polityka apartheidu | Dyskryminacja (Art. 4(1)) |
| Meksyk | 1990 | Użycie zawodników powyżej limitu wieku w eliminacjach młodzieżowych | Naruszenie przepisów turniejowych |
| Jugosławia | 1994 | Sankcje ONZ z powodu wojen bałkańskich | Poważny konflikt międzynarodowy |
| Chile | 1994 | Oszustwo bramkarza (Roberto Rojas) | Niesportowe zachowanie, oszustwo |
| Myanmar | 2006 | Wycofanie się z eliminacji | Naruszenie zasad kwalifikacji |
| Irak | 2008, 2009 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Nigeria | 2014 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Kuwejt | 2015 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Indonezja | 2015 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Gwatemala | 2016 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Pakistan | 2017, 2021, 2025 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Czad | 2022 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Kongo | 2022 | Ingerencja rządowa | Ingerencja polityczna (Art. 14(1)(i), 15(c)) |
| Rosja | 2022 (i Euro 2024) | Inwazja na Ukrainę | Poważny konflikt międzynarodowy |
Jakie to będzie miało skutki?
Wielowątkowość konfliktu na Bliskim Wschodzie i zaangażowania Stanów Zjednoczonych, a także sytuacji reprezentacji Iranu sprawia, że trudno na ten moment wyrokować, co wydarzy się na przestrzeni kilku najbliższych miesięcy. Jednym ze scenariuszy może być… niewysłanie kadry narodowej na ten turniej.
– Reprezentacja Iranu może wykonać sporo dobrego w kontekście celów politycznych USA i Izraela. Potencjalna zdecydowana symboliczna postawa antyreżimowa piłkarzy irańskich to będzie doskonałe paliwo dla legitymizacji działań politycznych Izraela i USA. Już podczas MŚ w Katarze można było dostrzec, że piłkarze solidaryzują się z tą częścią społeczeństwa irańskiego, które oczekuje liberalizacji życia społecznego. Zatem MŚ w USA, Kanadzie i Meksyku to będzie doskonała platforma do budowy wizerunku Iranu oraz irańskiego społeczeństwa – co mam wrażenie USA doskonale rozumie. Szczerze mówiąc, bardziej spodziewałbym się arbitralnej decyzji władz irańskich, że w ramach protestu nie wyślą swojej reprezentacji na MŚ w przyszłym roku. Jeśli reżim ajatollahów będzie do tego czasu trwał – powiedział w rozmowie z “Przeglądem Sportowym” współzałożyciel Polskiego Instytutu Dyplomacji Sportowej Mieszko Rajkiewicz.
Jeśli Iran nie zostanie wykluczony i normalnie zostanie dopuszczony do turnieju, ciekawą kwestią będzie to, na jakich stadionach będzie rozgrywał mecze. Nie trudno o wniosek, że raczej nie będą to obiekty w USA. Na ich szczęście może działać fakt, że mundial odbędzie się również w dwóch innych krajach.
– USA od dekad nie utrzymują relacji dyplomatycznych z Iranem. Pojawia się więc pytanie – czy Iran będzie grał na amerykańskich stadionach? Może okazać się tak, że tak im się “wylosuje” lub FIFA otwarcie zapowie, że ze względów bezpieczeństwa Irańczycy będą grać w Kanadzie czy Meksyku – mówił w programie “Tylko Sport” na Kanale Sportowym Michał Banasiak z Polskiego Instytutu Dyplomacji Sportowej.
Niedawno Donald Trump ogłosił listę krajów, z których obywatele mają zakaz wjazdu do USA. Znaleźli się na niej Irańczycy, dlatego pojawił się problem, czy piłkarze w ogóle mogliby wjechać do kraju, ale już zapowiedziano, że względem MŚ 2026, jak i igrzysk w 2028 roku w Los Angeles, sportowcy i członkowie sztabów nie będą objęci tym zakazem. Gorzej z kibicami – wyjątek ten ich nie obowiązuje.
– Gianni Infantino, który ma dobre relacje z Donaldem Trumpem, z pewnością będzie szukał odpowiedniego rozwiązania. Jest też wątek irańskiej władzy, która może nie chcieć wysłać swojej reprezentacji na mundial rozgrywany w tych “złych Stanach Zjednoczonych”. Jest to realny scenariusz – dodał Banasiak.
Rosja musiała dodać swoje trzy grosze
Jak można było się spodziewać, do całej sprawy odnieśli się już Rosjanie, którzy od ponad trzech lat trwają w zawieszeniu przez FIFA. Ich zbliżone relacje z Iranem na praktycznie każdym polu sprawiły, że tamtejsze media przyjęły raczej spodziewaną perspektywę.
Rosyjski dziennik “Sport Express” napisał, że “nie ma formalnego powodu, aby nakładać sankcje na państwo, które zostało zaatakowane“. To pierwszy paradoks artykułu. Drugim jest zdanie, że “w świecie podwójnych standardów niczego nie można wykluczyć“. Nie można się dziwić takiemu podejściu Rosjan, dla których Iran zwłaszcza od 2022 roku jest jednym z głównych partnerów, czego dowodem jest podpisana w styczniu tego roku 20-letnia umowa o partnerstwie strategicznym, która została ratyfikowana przez parlamenty obu krajów w kwietniu i maju 2025 roku.
Wspomniane źródło zasugerowało także, że na całym konflikcie i potencjalnym zawieszeniu Iranu mogą skorzystać Zjednoczone Emiraty Arabskie. W grupie kwalifikacyjnej bezpośredni awans wywalczyły właśnie Iran i Uzbekistan, a ZEA zajęły trzecie miejsce. W przypadku wykluczenia irańskiej kadry, kraj ten miałby pewne miejsce na mundialu i nie musiałby grać w dodatkowej rundzie kwalifikacyjnej, w której szansę dostałby Kirgistan.
FIFA ma twardy orzech do zgryzienia
W obliczu całej tej wielowątkowej sytuacji, FIFA stoi przed niełatwym dylematem, który przetestuje jej deklarowaną neutralność i zdolność zarządzania sportem w spolaryzowanych warunkach dyskusji. Choć w tej chwili żadna decyzja jeszcze nie zapadła, możemy mieć pewność, że eskalacja konfliktu na Bliskim Wschodzie niewątpliwie dopisze kolejne rozdziały do historii dotyczącej powiązania polityki i geopolityki z piłką nożną.
![Borussia Dortmund w fazie pucharowej KMŚ. Polak nie zatrzymał giganta! [WIDEO]](https://daf17zziboaju.cloudfront.net/wp-content/uploads/2025/06/25225426/borussia-390x260.jpg)
![Niewiarygodne pudło Nsame. Aż się nie chce wierzyć [WIDEO]](https://daf17zziboaju.cloudfront.net/wp-content/uploads/2025/06/25192503/noname-40-390x260.jpg)
