VAR od kuchni i wszystko jasne. Tak to się robi w Ameryce

Transparentność w sędziowaniu? CONMEBOL daje przykład!

W 71. minucie meczu Urugwaj – Brazylia w ćwierćfinale Copa America sędzia Dario Herrera z Argentyny pokazał żółtą kartkę Nahitanowi Nandezowi za faul, który arbiter uznał za nierozważny. Sędziowie wideo zaczęli analizować sytuację i zdecydowali, że są podstawy, aby ewentualnie zakwalifikować to przewinienie jako poważny rażący faul z użyciem nieproporcjonalnej siły. Dlatego zarekomendowali Herrerze, aby przybiegł do monitora i osobiście zweryfikował swoją decyzję. Argentyńczyk zobaczył powtórki i zgodził się z zespołem VAR. W efekcie anulował żółtą kartkę i pokazał Urugwajczykowi czerwoną.

Copa America: tak VAR pomógł naprawić błąd w meczu Urugwaj – Brazylia

W 59. minucie meczu Argentyna – Ekwador, również w ćwierćfinale Copa America, sędzia Andres Matonte z Urugwaju podyktował rzut karny dla Ekwadoru za zagranie piłki ręką. Sędzia VAR przeanalizował powtórki różnych ujęć tego zdarzenia i potwierdził Urugwajczykowi, że jego decyzja była prawidłowa. Pierwsze powtórki nie dawały takiej pewności, bo piłka trafiła najpierw w rękę przylegającą do ciała, a dopiero po chwili uderzyła w rękę powiększającą obrys ciała.

Copa America: tak VAR potwierdził słuszność karnego dla Ekwadoru

W tym samym meczu VAR sprawdzał też między innymi, czy w 90. minucie zawodnik reprezentacji Ekwadoru będący na pozycji spalonej przeszkadzał bramkarzowi Argentyny, gdy piłka po strzale leciała do bramki. Napastnik na pozycji spalonej był blisko, próbował zagrać piłkę, ale nie przeszkadzał bramkarzowi. Gol został uznany.

Copa America: tak VAR sprawdził gola w meczu Argentyna – Ekwador

Jak w tych sytuacjach wyglądała praca sędziów wideo oraz współpraca VAR z sędzią głównym, widać na filmach. Takich dokumentów z różnych meczów Copa America na kanale tego turnieju jest znacznie więcej.

Ale publikacja takich filmów w czasie Copa America to dla CONMEBOL wcale nie pierwszyzna. Władze sędziowskie południowoamerykańskiej konfederacji zamieszczają podobne filmy na swoich kanałach już od paru lat. Skoro można w Copa America odbywającym się w USA, skoro może tak postępować CONMEBOL, to znaczy, że mogłaby również UEFA. Gdyby tylko chciała.

Sekrety sędziów Euro 2024 w cieniu CONMEBOL

Dlaczego sędziowie Euro 2024 ponad 20 razy zmieniali decyzje po interwencjach sędziów wideo? Dlaczego Xavi Simons w meczu Holandia – Turcja za faul na Mercie Muldurze zobaczył żółtą kartkę? O tej sytuacji, tak jak o nieodgwizdanej „ręce” Hiszpana Marco Cucurelli w meczu z Niemcami i wielu innych decyzjach z mistrzostw Europy, dyskutuje cały piłkarski świat i sędziowie wszystkich szczebli. Zdania są bardzo podzielone.

Gdyby UEFA działała w czasie Euro 2024 tak samo, jak CONMEBOL postępuje na przykład w trakcie turnieju Copa America, wszyscy wiedzielibyśmy bardzo dokładnie, dlaczego sędziowie zmieniali decyzje i wiedzielibyśmy również, dlaczego rozstrzygnięcia Clementa Turpina z Francji i Anthony’ego Taylora z Anglii w sytuacjach z Simonsem i Cucurellą nie zostały zmienione. Wiedzielibyśmy również, dlaczego VAR nie wezwał Taylora do monitora. A możliwości są dwie. Zupełnie różne.

Tajemnica trafionej piłką „ręki” Marco Cucurelli

Sytuacja ze 106. minuty meczu Hiszpania – Niemcy zawiera tajemnicę, której skrywanie jest zwyczajnie niekorzystne dla UEFA, dla sędziów i dla wizerunku piłki nożnej. To, co wszyscy wiemy na podstawie transmisji telewizyjnej oraz różnych informacji i opinii czy pogłosek pomeczowych, w tym szczególnym przypadku to stanowczo za mało.

Jamal Musiala kopnął piłkę metr przed polem karnym. Gdy przeleciała pięć metrów, trafiła Marca Cucurellę w rękę. To jest jasne, jasne są też gesty arbitra Anthony’ego Taylora, który szybko i wyraźnie zasugerował, że jego zdaniem ręka Cucurelli była w pozycji naturalnej dla sytuacji, w jakiej znalazł się Hiszpan. Jednak powtórki potwierdzają tylko, że… to zdarzenie jest bardzo kontrowersyjne, z pogranicza „Przepisów gry”, gdyż można je interpretować dwojako.

Fakty są znane, ale niestety nie wszystkie…

Pewne jest to, że zgodnie z piłkarskimi regułami gry dla oceny kontaktu piłki z ręką w kontekście potencjalnego rzutu karnego nie ma znaczenia, czy piłka leciała w kierunku bramki, czy może leciała gdzieś poza bramkę. Liczy się tylko natura kontaktu piłki z ręką i okoliczności, w jakich dochodzi do takiego zdarzenia. To samo dotyczy potencjalnych rzutów wolnych.

W przypadku „ręki” Cucurelli są argumenty za tym, żeby uznać to odbicie piłki za naturalne, nieplanowane, nieświadome, przypadkowe, czyli niekaralne. Jednak są też argumenty za tym, żeby uznać, że to było karalne zagranie celowe, zaplanowane, ręka była ułożona nienaturalnie, powiększała obrys ciała, zrobiła ruch do piłki w celu jej zagrania.

Prawdę zna tylko Cucurella i… być może sędziowie wideo

Jaka jest prawda co do intencji zawodnika, wie tylko sam Cucurella. Ale ważną prawdę mogą też znać sędziowie wideo. W tym meczu byli nimi Stuart Atwell z Anglii, Bartosz Frankowski i Massimiliano Irrati z Włoch. Możliwości są bowiem dwie.

Jedna jest taka, że zespół VAR uznał odbicie piłki ręką przez Cucurellę za przypadkowe albo tak kontrowersyjne, że bezpodstawne byłoby wezwanie Taylora do monitora.

Druga możliwość jest taka, że sędziowie wideo… nie podjęli szczegółowej analizy kontaktu piłki z ręką Cucurelli. Jak to możliwe? Dlaczego mogłoby dojść do takiego zaniechania? Jeżeli sędziowie wideo stwierdzili, że w tej samej akcji poprzedzającej strzał Musiali i „rękę” Cucurelli doszło do przewinienia, które powinno skutkować rzutem wolnym dla Hiszpanii, to nie było już sensu analizować natury kontaktu piłki z ręką Cucurelli. Decydująca byłaby bowiem kolejność zdarzeń, a ewentualny spalony był przed tą słynną „ręką”.

UEFA powinna wziąć przykład z CONMEBOL

Jak było naprawdę, oficjalnie nie wiadomo. UEFA to nie CONMEBOL. CONMEBOL daje władzom UEFA świetny przykład, jak może wyglądać transparentność w sprawach sędziowskich, ale UEFA z niego nie korzysta.

Szefowie południowoamerykańskiego futbolu już kilka lat temu zdecydowali, że najważniejsze, najgłośniejsze czy najciekawsze sytuacje i decyzje sędziowskie należy wyjaśniać publicznie. Ale nie oświadczeniami, których rzetelność i wiarygodność łatwo mogą być podważane, lecz materiałem dowodowym w postaci oryginalnych i pełnych nagrań rozmów sędziów wideo z sędziami boiskowymi. Tak to się robi w Ameryce. Dzięki temu można zastanawiać się tylko nad słusznością decyzji arbitrów, a nie nad tym, dlaczego ktoś nie chce ujawnić szczegółów współpracy sędziów.

Rafał Rostkowski